شیخ جلیل القدر و عارف بالله
حاج میرزا جواد ملکی تبریزی
مرحوم آیه الله ملکی در تبریز متولد شد، و پس از تحصیل مقدمات ، عازم نجف اشرف گشت، و دوران جوانی را در این شهر به تحصیل علم و دانش سپری نمود . استاد ایشان در فقه، مرحوم آیه الله حاج آقا رضا همدانی، در اصول، مرحوم آخوند محمد کاظم خراسانی، در عرفان و اخلاق و سلوک، مرحوم ملا حسینقلی همدانی، «رضوان الله علیهم اجمعین» بوده اند .
مرحوم ملکی در سال 1321 هجری قمری به ایران آمد، و در تبریز به ترویج احکام و تهذیب نفوس پرداخت و در سال 1329 به خاطر نامساعد بودن اوضاع تبریز به قم مهاجرت نمود و در تشکیل حوزه علمیه فعلی قم که به همت مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری «رضوان الله علیه» تاسیس شد سهم به سزائی داشت.
مرحوم ملکی در سال 1343 دارفانی را وداع گفت و در مقبره شیخان قم به خاک سپرده شد .
حجه السلام حاج سید احمد فهری در مقدمه کتاب شریف رساله لقاء الله، کیفیت رحلت آن بزرکوار را چنین بیان میکند : شنیدم از زاهد عابد ورع مرحوم آقای حاج آقا حسین فاطمی قمی که از دوستان مرحوم ملکی بود که فرمود از مسجد جمکران بازگشتم . در منزل به من گفتند که آقای میرزا جواد جویای حال تو شده است . من با سابقه کسالتی که از ایشان داشتم، با عجله به خدمتش رفتم . (به گمانم فرمود عصر جمعه بود)دیدم ایشان استحمام کرده و خضاب بسته و پاک و پاکیزه در بستر افتاده و آماده ادای نماز ظهر و عصر است. در میان بستر شروع به گفتن اذان و اقامه کرد و دعای تکبیرات افتتاحیه را خواند . همین که تکبیره الحرام رسید و گفت : الله اکبر، روح مقدسش به عالم قدس پرواز کرد .
کتاب «اسرار الصلوة» یکی از دست نوشته های عارفانه مرحوم حاج میرزا جواد ملکیتبریزی، این کتاب چراغ روشن کنندهو مجذوب کننده هر دل،برای عاشقان الهی بهترین کتاب برای آموختن راه رسم نماز عارفانه میرزا است
حالات بزرگوار در نماز
از مرحوم حجه السلام یزدی که در بیرونی مرحوم ملکی می نشست، آن مرحوم شب ها که برای تهجد بر میخاست، مدتی در رختخواب ضمن اجرای دستورات و آداببرخاستن از خواب ، از قبیل سجده و دعا ،گریه میکرد. سپس به صحن منزل می آمد و اطراف آسمان نگاه میکرد، و آیات «ان فی خلق السموات و الارض... »را می خواند وسر به دیوار می گذاشت و مدتی گریه می کرد . آن گاه برای وضو گرفتن آماده می شد و در کنار حوض می نشست و مدتی گریه می کرد . پس از وضو ساختن ، چون بهمصلایش می رسید و مشغول تهجد می شد، دیگر حالش خیلی منقلب می شد. ایشان گریه های طولانی در نماز ها و مخصوصا در قنوت ها داشت تا آن جا که بعضی ایشان را جزو بکایین(یعنی کسانی که زیادگریه میکنند) عصر به شمار آورده اند
قال علی امیرالمومنین (علیه السلام):
«برترین جهاد، مبارزه با هوای نفس و باز گرفتن آن از لذتهای دنیوی است» منتخب میزان الحکمه ج1ص1218